Δευτέρα 4 Απριλίου 2016

Μια συνάντηση με το συγγραφέα Δημήτρη Στεφανάκη




Με αφορμή την έκδοση του βιβλίου του “πως η Λογοτεχνία σου αλλάζει τη ζωή” από τις εκδόσεις Ψυχογιός.


Ο τίτλος του βιβλίου σας  είναι “πώς η λογοτεχνία σου αλλάζει τη ζωή”.  Αναφέρεται στους συγγραφείς ή στους αναγνώστες; Επηρεάζει εξ ίσου ένα συγγραφέα και έναν αναγνώστη; Ίσως κάνω λάθος αλλά μου δημιουργήθηκε η εντύπωση ότι είναι ένα αυτοβιογραφικό κείμενο. Η δική σας πορεία, μέχρι σήμερα, στη λογοτεχνία.

Ο τίτλος ενός βιβλίου είναι και οφείλει να είναι πολύσημος. Στην συγκεκριμένη περίπτωση αφορά τόσο τους συγγραφείς όσο και τους αναγνώστες, κυρίως τους δεύτερους, αφού εδώ μιλώ ως αναγνώστης και δευτερευόντως ως δημιουργός. Υπάρχει σίγουρα ένα αυτοβιογραφικό στίγμα αλλά ως εκεί. Δεν αρκεί η πορεία ενός ανθρώπου για μια εκτενή αναφορά στη λογοτεχνία.

Κε Στεφανάκη, πως σου αλλάζει η Λογοτεχνία τη ζωή; Μπορεί;  Μήπως η ζωή αλλάζει τη Λογοτεχνία;

Έχετε δίκιο. Η σχέση είναι αμφίδρομη.  Η λογοτεχνία μπορεί ως ένα βαθμό να αλλάξει τη  ζωή καθενός μας ξεχωριστά. Μπορεί όμως και η ίδια η ζωή να αλλάξει τη λογοτεχνία, και το κάνει πολύ συχνά.

Ένας συνειδητός αναγνώστης είναι σίγουρα βιβλιοφάγος. Μπορεί ένας βιβλιοφάγος να είναι συνειδητός αναγνώστης; Κάθε αναγνώστης αποζητά διαφορετικά πράγματα από κάθε ανάγνωση.

Ένας συνειδητός αναγνώστης δεν είναι απαραίτητα βιβλιοφάγος κι ένας βιβλιοφάγος, που διακατέχεται από αναγνωστική βουλιμία, σίγουρα δεν είναι συνειδητός αναγνώστης. Επίσης είναι φυσικό κάθε αναγνώστης να αποζητά διαφορετικά πράγματα από ένα βιβλίο. Μην ξεχνάμε πως όλοι μας είμαστε πλάσματα με συμφέροντα και ανάγκες.

Η συγγραφή είναι μια μοναχική πορεία, μια δύσκολη και βασανιστική πορεία! Πώς δικαιολογείται η αθρόα “προσέλευση” υποψηφίων συγγραφέων;  Έχει παρανοηθεί η ιδιότητα του συγγραφέα ή όχι;              

Έχει παρανοηθεί η έννοια του διάσημου συγγραφέα. Οι αυτόκλητοι λογοτέχνες προσβλέπουν σε μια ταχύρρυθμη ανέλιξη χωρίς καν να αντιλαμβάνονται την μοναχική πορεία στην οποία αναφερθήκατε. Τι να πει κανείς; Σημεία των καιρών.

Η συγγραφή απαιτεί πόνο, πληγές, εμπειρίες. Έχοντας αυτό σα δεδομένο ένας συγγραφέας νεαρής ηλικίας μπορεί να αποδώσει ένα κείμενο καλής λογοτεχνίας; Και αλήθεια τι εννοούμε με τον όρο καλή λογοτεχνία; Υπάρχει και κακή λογοτεχνία, λοιπόν; Και ποια είναι τα όρια που διαχωρίζουν αυτά τα δύο “στρατόπεδα”;

Δεν θα ήθελα να διεκτραγωδήσω την συγγραφική μοίρα. Είναι σχεδόν σίγουρο ότι οι εκτενείς αφηγήσεις απαιτούν πείρα και συνεπώς παραπέμπουν σε μεγαλύτερες ηλικίες. Όσο για την καλή λογοτεχνία, θα σας έλεγα πως έχει να κάνει με τον γράφοντα. Ένας συγγραφέας επιπέδου, με ό,τι μπορεί να σημαίνει αυτό, θα μας δώσει κάτι δόκιμο. Πόσοι όμως είναι αυτοί οι συγγραφείς;

Στο βιβλίο σας μας καλωσορίζετε στη δημοκρατία του πνεύματος. Πόσο αληθινό είναι αυτό; H δημοκρατία είναι μια παρεξηγημένη έννοια, μπορεί εύκολα να μεταλλαχθεί σε αναρχία. Τι μπορεί να συμβεί στη λογοτεχνία;

Η λογοτεχνία δεν πρέπει να συγχέεται με την πολιτική, κοινώς είναι ένα παιχνίδι που δεν παίζεται με πολιτικούς όρους. Όταν μιλώ για δημοκρατία του πνεύματος, αναφέρομαι μόνο στη σχέση συγγραφέα και αναγνώστη. Η λογοτεχνία, βλέπετε, δεν μεταφέρει κανενός είδους καταναγκαστική γνώση.

Έχουν γραφτεί αμέτρητα μυθιστορήματα, με αντίστοιχα θέματα. Μπορεί κανείς να πει ότι έχουν γραφτεί τα πάντα; Εν τούτοις, η λογοτεχνία συνεχίζει να πορεύεται. Φαίνεται ή είναι ανεξάντλητη η παρουσία της;

Στην εποχή μας  οι βασικοί μύθοι έχουν πια καλυφθεί αφηγηματικά. Αυτό δεν σημαίνει ότι η αποστολή της λογοτεχνίας έχει ολοκληρωθεί. Σημαίνει απλώς ότι έχουμε διαφοροποιηθεί ως προς την αφηγηματική προοπτική.

Ο άνθρωπος φαίνεται ότι πάντα είχε και έχει την ιδιότητα του αναγνώστη ή του συγγραφέα. Ποια ανάγκη μας κάνει να θέλουμε να διαβάζουμε ιστορίες και φυσικά να τις γράφουμε; Προσπαθούμε να συμπληρώσουμε κάτι που μας λείπει; Το “παραμύθι” μάς ταξιδεύει; Αλήθεια, πού;

Η αφήγηση είναι παρηγοριά, μην το ξεχνάμε αυτό. Υπάρχουν καταστάσεις που δεν θα ζήσουμε ποτέ, εμπειρίες που δεν θα γευτούμε, πρόσωπα που δεν θα συναντήσουμε παρά μόνο στο  μαγικό κόσμο της μυθοπλασίας. Έχουμε ανάγκη την λογοτεχνία περισσότερο από όσο εκείνη τους αναγνώστες της.

Ένα λεγόμενο ιστορικό μυθιστόρημα πλέκει μια πραγματικότητα με την μυθοπλασία, μια δυνατή πλοκή κάνει ένα μυθιστόρημα ίσως πιο ενδιαφέρον. Από ό,τι κατάλαβα έχετε τις διαφωνίες σας. Οι ήρωες είναι αυτοί που σας ενδιαφέρουν και σας απασχολούν. Δεν μπορεί να συνυπάρχουν όλα αυτά σε ένα μυθιστόρημα με μεγάλη, ίσως, επιτυχία;

Στα λεγόμενα ιστορικά μυθιστορήματα τις περισσότερες φορές απουσιάζει η ίδια η λογοτεχνία. Πρέπει να ορίσουμε τι σημαίνει γράφω μυθιστόρημα και τι απλώς ανακατεύω το χυλό της συλλογικής μνήμης σ’ ένα πλαδαρό και ανούσιο κείμενο.

Σας ευχαριστώ πολύ για αυτή μας τη συζήτηση!








Από τη στήλη ΒΙΒΛΙΟ 
των εφημερίδων 
ΟΛΥΜΠΙΟ ΒΗΜΑ | ΚΑΤΕΡΙΝΗ
ΘΑΡΡΟΣ | ΚΟΖΑΝΗ

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου